میراث نفت در آثار ملی ؛بنگله 96 مسجد سلیمان

به کوشش مدیریت موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت، بنگله 96 مسجد سلیمان به تازگی و با شماره 32725 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.(1) بنگلۀ 96 در شمال شهر مسجد سلیمان در محلۀ انبار خوراکی، در کنار خیابان منتهی به چهاربیشه در مختصات 49 درجه و 17 دقیقه و 11.27 ثانیه طول شرقی و 31 درجه و 58 دقیقه و 33.23 ثانیه عرض شمالی قرار دارد.

به گزارش پايگاه اطلاع رساني پتروميوزيم ،واژه بنگله (به معنای خانه ویلایی) اصطلاحی است که به صورت کاملا گسترده در جنوب خوزستان به کار می‌رود. پس از آنکه فعالیت های اکتشاف نفت در مسجد سلیمان با موفقیت همراه شد، برای کاشفان مسجل شد که به اندازه‌ای نفت در این سرزمین وجود دارد که نیازمند برنامه ریزی بلندمدت باشد. از این رو به سرعت تأسیسات و تشکیلات استحصال و انتقال و پالایش نفت در خوزستان پا گرفتند. با پا گرفتن استخراج نفت و شکل گرفتن شهر، حل نیازمندی ها و تأسیسات خدماتی که آسایش کارمندان را فراهم سازد در اولویت قرار گرفت. از جملۀ این اولویت ها مکان استقرار و زندگی مدیران نفت بود. از این رو خانه/ ویلاهایی فاخر و معظم در خوزستان ساخته شدند که به نام بنگله معروف هستند.

بنگله به معنی بنگالی و منسوب به بنگلاش است. در واقع بنگله یعنی خانه‌های ویلایی به سبک خانه‌های ویلایی بنگال.

در تصاویر قدیمی مسجد سلیمان و نیز عکس‌های هوایی قدیمی مجموعه‌های متعددی از بنگله‌ها را می‌توان مشاهده کرد که در جای جای شهر ساخته شده اند. هشت بنگله، پنج بنگله، باغ ملی، کمپ کرسنت، و… از جملۀ مناطقی هستند که در آن بنگله‌های متعدد با طرح مختلف ساخته شده است.

بنگلۀ 96 بنایی است سنگی که سقف بخش اصلی آن شیروانی با شیب کم است. این اثر مجموعه‌ای از چند بخش است که به فاصلۀ اندکی از یکدیگر ساخته شده‌اند. این مجموعه یک‌طبقه است و اجزای آن شامل بخش مسکونی اصلی، آشپزخانه، فضای محل اقامت خدمتکاران، و پارکینگ است. کلیت محوطه در میان فضای سبز قرار گرفته است.

وجه تسمیۀ بنگلۀ 96 را باید در نظام نامگذاری بنگله‌ها جست‌وجو کرد که متأسفانه اکنون چندان روشن نیست. ویژگی منحصربه‌فرد این بنا، شناسنامه داشتن آن است. به این معنی که تنها بنگلۀ مسجد سلیمان است که بر روی آن کتیبۀ نام و تاریخ درج شده است. این بنا بر اساس کتیبۀ سردرش به بنگله 96 معروف است و بر اساس همین کتیبه در سال 1923میلادی که مقارن 1302 شمسی می‌شود ساخته شده است.